در فصل گرما، با افزایش میزان از دست دهی آب بدن، نیاز بدن به جایگزینی این آب از دست رفته نیز افزایش می‌یابد. نوشیدنی‌هایی با رنگ‌های جذاب و طعم‌های مختلف در بیشتر موارد اولین پاسخ انسان در محیط‌های گرم به از دست دهی آب و تشنگی می‌باشد و این در حالی است که امروزه اثرات سوء این نوشیدنی‌ها بر روی سلامت انسان بر هیچ‌کس پوشیده نیست. در این مقاله سعی بر آن داریم تا با معرفی چند گیاه دارویی مفید به‌عنوان نوشیدنی سرد در فصل تابستان، گام بلندی در حفظ سلامت شما برداری؛ با ما همراه باشید.

کاسنی
این گیاه طبیعت سرد و تر دارد. نوشیدنی حاصل از این گیاه دارای خاصیت اشتهاآور، ادرارآور، ملین، کمک‌کننده به هضم غذا، کاهنده قندخون و مقوی است. در گذشته عرق گیاه کاسنی را به همراه سکنجبین همراه با کاهو میل می‌کردند که حاصل این عمل کنار رفتن رخوت و سستی از بدن بوده است. شربت کاسنی بسیار خنک‌کننده، صفرابر، جلا دهنده کبد و مسکن حرارت بدن است. شربت کاسنی در نوسازی سلول‌های کبد نقش برجسته‌ای دارد. چربی‌های مازاد کبد و رادیکال‌های آزاد مضر را خنثی و خون را تصفیه می‌کند.

خاکشیر

شاید اولین نوشیدنی گیاهی که پس از شنیدن اسم نوشیدنی‌های گیاهی در ذهن هر فردی تداعی می‌شود خاکشیر است و دلیل آن ‌هم سابقه دیرینه استفاده از این گیاه و همچنین خواص بی‌شمار خاکشیر می‌باشد. نکته جالب‌توجه در مورد گیاه خاکشیر این است که بسیاری از منابع معتبر دنیا این گیاه را بومی بریتانیا می‌دانند. خاکشیر در کتب طب سنتی، به اسامی خُبه (بر وزن قُبه)، شفتره یا شفترک آمده که در تحفه‌ی حکیم مومن، جُبه ثبت شده است. در برخی منابع به اشتباه اسامی تودری، توذریج و بذرالخمخم برای آن آورده شده است که مربوط به بذر گیاهان دیگری از همین خانواده می‌باشد.

این گیاه در ایران معمولاً به صورت علف هرز در باغ‌ها، باغچه‌ها، زمین‌های کشاورزی و فضاهای سبز شهری دیده می‌شود. دانه‌ی خاکشیر محتوی اسیدهای چرب، اسانس روغنی فرار و یک آلکالوئید فرار است. این گیاه را بطور ویژه برای رفع یا پیشگیری از گرمازدگی و اسهال و نیز به‌عنوان ضد سودا مصرف می‌کنند. در قدیم آن را برای کاهش عوارض و اثرات بیماری‌های عفونی همچون سرخک و مخملک توصیه می‌کردند. امروزه این گیاه به‌عنوان ملین، تب بر، اشتهاآور و تسکین‌دهنده التهاب پوستی معرفی شده است.

لازم به ذکر است در منابع مختلف قدیم و جدید و بسیاری از سایت‌ها و وبلاگ‌ها مطالب بسیار اغراق‌آمیز و نادرستی از خواص خاکشیر آورده شده است. همچنین در برخی کتب، اسامی متعددی از خاکشیر و قدومه با هم تداخل پیدا کرده‌اند که به تبع آن، خواص آن‌ها نیز با هم مخلوط و موجب نشر اطلاعات غلط درمانی مربوط به این گیاه شده است.

در برخی نواحی اروپا از برگ این گیاه به‌عنوان ادویه‌ای که هم شوری و هم تیزی را برای غذا به ارمغان می‌آورد، استفاده می‌کنند اما ثابت شده است که برگ این گیاه در بعضی افراد می‌تواند ایجاد حساسیت کند. بنابراین قسمت‌های قابل استفاده این گیاه برگ‌ها و بذر آن می‌باشند.

از خواص دیگر این گیاه می‌توان به خاصیت ضد آسم، ضد سرفه، مقوی قلب، تسکین‌دهنده درد، مدر و تب بر اشاره کرد.

در تهیه شربت خاکشیر مهم‌ترین نکته‌ای که می‌بایست به آن توجه کرد شستن و ریگ‌شور کردن آن است. زیرا مصرف خاکشیر آلوده به گرد و خاک و ریگ‌های ریز موجب آسیب و صدمه جدی به دستگاه گوارش و کلیه‌ها می‌گردد. برای شستن آب روی خاکشیر ریخته و از دو ظرف که ترجیحآ پلاستیکی باشد مثل سطل‌های کوچک ماست استفاده کنید ظرف پلاستیکی خیلی بهتر شن‌های ریز را در کف خود نگه می‌دارد و سپس چندین بار با کمی صبر و حوصله خاکشیری را که آب روی آن است از ظرفی به ظرف دیگر ریخته و ریگ ته آن را خالی کنید در این فاصله آب روی خاکشیر را نیز تعویض کنید تا کاملاً آب روی آن شفاف و ریگ‌های آن کاملاً شسته شود. وقتی از تمیز بودن خاکشیر اطمینان حاصل کردید شکر و گلاب به مقدار کافی بریزید و در یخچال گذاشته تا خنک شود.

این نکته نیز در تهیه خاکشیر حائز اهمیت است که معمولاً بذرهای خاکشیر با رنگ تیره و اندازه درشت تلخ‌مزه می‌باشند و بهتر است جهت مصرف، خاکشیری تهیه گردد که دارای بذر ریز و رنگ روشن باشند.

بیدمشک

بیدمشک گیاهی از خانواده بید می‌باشد که گل‌های آن بسیار معطر است. این گیاه در شمال ایران، اصفهان، کرمان و میمند می‌روید. آشوری‌ها، سومری‌ها و مصری‌ها از زمان باستان پوست و برگ بید را به‌عنوان ضد تب و ضد درد استفاده می‌کردند. بقراط پزشک یونانی، که پنج قرن قبل از میلاد می‌زیست و به پدر علم پزشکی معروف است، از پوست بید به‌عنوان دارو استفاده می‌نمود. ابن‌سینا در کتاب قانون راجع به بیدمشک چنین گفته است: بیدمشک یا بهرامج از گیاهان خوشبو است، مالیدن آب و افشره‌اش ورم‌ها را فرو می‌نشاند. شکوفه بیدمشک و بو کردن برگ آن بادهای متراکم سر را علاج می‌کند و شکم را روان می‌کند. اسانس این گیاه علاوه بر خواص درمانی برای معطر کردن دیگر شربت‌ها و حتی چای نیز کاربرد دارد.

عرق و شربت این گیاه ملین و تقویت‌کننده قلب، اعصاب و محرک قوای جنسی است. این گیاه دارویی دستگاه گوارش را تقویت کرده و اشتها را افزایش می‌دهد.

همچنین جوشانده برگ یا پوست درخت بیدمشک سبب دفع انگل‌ها و کرم‌های معده و روده می‌شود. بیدمشک تقویت‌کننده دستگاه عصبی بوده و جوشانده برگ آن با عسل اعصاب را آرام می‌کند.

همچنین عرق بیدمشک آرام‌بخش و خواب‌آور است. جوشانده گل بیدمشک همراه با شکر، ناراحتی‌های عصبی، افسردگی، دردهای عصبی و روماتیسمی را بهبود می‌بخشد. عرق و شربت بیدمشک مقوی قلب بوده و برای حفظ سلامتی آن بسیار مناسب و موثر است و همچنین باعث کاهش تب شده و خاصیت تب بری دارد.

بهارنارنج
بهارنارنج همان شکوفه درخت نارنج است که در فصل بهار درخت را زینت داده، در پاییز و زمستان، جای خود را به میوه نارنج می‌دهد. در گذشته اردیبهشت‌ماه در شیراز به ماه بهارنارنج معروف بوده و دلیل آن‌ هم فراگیر بودن عطر بهارنارنج در سطح شهر بوده است. بهارنارنج بسیار معطر می‌باشد و از آن در صنایع عطرسازی و معطر ساختن غذاهای مختلف استفاده می‌کنند. این گل اگرچه در پخت مربا مورد استفاده قرار می‌گیرد، ولی کاربرد اصلی آن به همان صورت گل خشک و به خصوص عرق در طب گیاهی است. آیین سنتی عرق‌گیری بهارنارنج از جمله آیین‌های سنتی مازندرانی‌ها است به طوری که این آیین در شورای عالی ثبت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور با عنوان جشن بهارنارنج استان مازندران به ثبت ملی رسیده است. مهم‌ترین خاصیت دارویی بهارنارنج تأثیر آن بر روی سیستم عصبی بدن است. بهارنارنج آرامش‌بخش و ضد هیجانات دستگاه عصبی است و سردردهای عصبی و میگرنی را کاهش می‌دهد و تپش نامنظم قلب، تشویش و اضطراب را از بین می‌برد. بهارنارنج در تقویت معده بسیار موثر است. برای کنترل تشنج‌ها و حمله قلبی هم بهارنارنج را توصیه می‌کنند. برای رفع مشکل کم‌خوابی و یا بی‌خوابی عرق بهارنارنج بسیار موثر است. عرق و یا شربت بهارنارنج اشتهاآور و ضدسرفه است.

این عرق دارای طبیعت گرم و مقوی جسم و روح است. انتخاب یک نوشیدنی سرد مناسب گیاهی متناسب با مزاج هر فرد می‌تواند اثرات مفیدی بر روی سلامت جسمی و روانی فرد بگذارد. استفاده از نوشیدنی‌های گیاهی از دو جنبه حائز اهمیت بوده و سبب کمک به سلامتی انسان می‌کند که اولین آن استفاده نکردن از نوشیدنی‌های شیمیایی و مصنوعی و جلوگیری از اثرات مضر آن‌ها بر دستگاه بدن می‌باشد و دوم اینکه تمامی این نوشیدنی‌های گیاهی طبیعی دارای خواص تقویتی و درمانی مفیدی می‌باشند که در حقیقت شما با میل کردن آن‌ها ضمن سیراب کردن خود و پاسخ به نیاز بدنتان به آب از دست رفته، سلامتی را نیز به بدن خود هدیه داده‌اید.

در پایان این نکته قابل ذکر است که:

جهت تهیه این نوشیدنی‌های سرد گیاهی عرق حاصله از گیاهان مذکور با اضافه کردن آب به آن‌ها به میزان زیادی رقیق می‌گردند لذا اگر در یک رژیم‌درمانی خاص می‌بایست از عرق یک گیاه استفاده کنید بهتر است آن را به همان صورت عرق حاصله از گیاه میل نمایید زیرا شربت تهیه‌شده از آن عرق به میزان زیادی رقیق شده و سبب کاهش مواد موثره آن عرق حاصله گردیده است.

منبع: زندگی آنلاین